“จองล้าง จ้องผลาญ” เป็นฉายาสภาผู้แทนราษฎร ประจำปี 2555 ที่สื่อมวลชนรัฐสภาตั้งให้ตามธรรมเนียมที่เคยปฏิบัติ
“จองล้าง จ้องผลาญ” จึงเป็นการสะท้อนการทำงานของฝ่ายนิติบัญญัติในปีที่ผ่านมา
เหตุการณ์ในปี 2555 ที่เกิดขึ้นในสภาผู้แทนราษฎร ได้ถูกจารึกไว้ว่า นอกจากผู้แทนของปวงชนชาวไทยจะใช้ห้องประชุมสภาผู้แทนราษฎรเป็นที่ “ห้ำหั่น” กันทางการเมืองอย่างที่ไม่เคยปรากฎมาก่อนแล้ว
ยังมีปมปัญหาในเรื่องการใช้งบประมาณแผ่นดินอย่างไม่รู้คุณค่า โดยเฉพาะการเดินทางศึกษาดูงานในต่างประเทศของคณะกรรมาธิการ (กมธ.) สภามัญประจำสภาผู้แทนราษฎร ทั้ง 35 คณะ
เงินงบประมาณที่ใช้ในการดูงานของ กมธ.นั้น มาจากการจัดสรรของสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรจำนวน 175 ล้านบาท หรือคณะละ 5 ล้านบาท ซึ่งในการปิดสมัยประชุมสภาผู้แทนราษฎร กมธจะใช้ห้วงเวลานี้เดินทางไปต่างประเทศเพื่อศึกษาดูงาน เฉลี่ยปีละ 2 ครั้ง
ท่ามกลางเสียงวิพากษ์วิจารณ์ของสังคม ว่าเป็นการใช้งบประมาณอย่างไม่มีประสิทธิภาพ และข้อกังขาที่ว่าแท้จริงแล้วการเดินทางไปต่างประเทศของ กมธ.นั้นเป็นไปเพื่อการท่องเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจ หรือการศึกษาดูงานมากกว่ากัน
ยังไม่นับรวมเสียงลือเสียงเล่าอ้างที่ดังมาเป็นระยะๆ ว่า กมธ.มักจะพา “คนนอก” อย่าง ภรรยา ลูก หรือ หัวคะแนนติดตามไปในทริปด้วย
เฉพาะอย่างยิ่งในสมัยที่มีนายสมศักดิ์ เกียรติสุรนนท์ เป็นประธานสภาผู้แทนราษฎร ได้มีการผ่อนปรนข้อกำหนดที่มีขึ้นในสมัยของนายชัย ชิดชอบ ซึ่งเปรียบเสมือน “กฎเหล็ก” ของ กมธ.ในการดูงานต่างประเทศล
ทำให้ กมธ.ในสมัยที่มีนายสมศักดิ์ เป็นประมุขนั้น มีความเป็น “อิสระ” และความ “สะดวก” ในการเสนอโครงการเดินทางไปดูงานยังต่างประเทศมากขึ้น
แม้จะถือเป็นงบประมาณจำนวนไม่มากหากถูกแบ่งไปตาม กมธ.แต่ละคณะ แต่ทว่าประชาชนในฐานะผู้เสียภาษี ต้องควักกระเป๋าเพื่อนำไปเป็น “ต้นทุน” ในการดูงานโดยที่ไม่มี “มูลค่าเพิ่ม” กลับมา
ดังนั้นความจำเป็นการในดูงานของ กมธ.ยังคงมีอยู่หรือไม่?
กมธ. 26 คณะ เมิน พ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสาร
แม้การดูงานในต่างประเทศของ กมธ.จะเป็นเรื่องที่รับรู้กันโดยทั่วไป
แต่ทว่าข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับการใช้งบประมาณนั้นไม่มีการเปิดเผยหรือเผยแพร่ต่อสาธารณะเพื่อความโปร่งใสแต่อย่างใด รวมไปถึงการสอบถามกับฝ่ายที่เกี่ยวข้องในสภาผู้แทนราษฎรต่างปฎิเสธการให้ข้อมูลโดยสิ้นเชิง
ในที่สุด “พ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสารของทางราชการ พ.ศ. 2540” ถูกนำมาเป็นเครื่องมือในการขอข้อมูลดังกล่าว ผ่านศูนย์ข้อมูลข่าวสารของทางราชการ สำนักเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร
เพื่อขอข้อมูลการใช้จ่ายงบประมาณรายจ่ายประจำปีงบประมาณ 2555 ในส่วนที่เป็นค่าใช้จ่ายในการเดินทางไปดูงานต่างประเทศของ กมธ.ทั้ง 35 คณะ ในช่วงการปิดสมัยประชุมสภาผู้แทนราษฎร สมัยสามัญนิติบัญญัติ 2555 ระหว่างเดือนมิถุนายน ถึงกรกฎาคม 2555
ประกอบด้วย รายชื่อผู้เดินทาง งบประมาณ กำหนดการเดินทาง รายชื่อบริษัททัวร์ที่ได้รับการว่าจ้าง และรายงานผลสรุปการเดินทางไปดูงานต่างประเทศทุกคณะ
ปรากฎว่า มี กมธ.จำนวนเพียง 9 คณะเท่านั้น ที่ให้ความร่วมมือและส่งข้อมูลผู้สื่อข่าวตามคำร้องข้อ ดังนี้
1. รายงานการเดินทางไปศึกษาดูงานและเจรจาธุรกิจด้านคมนาคมและขนส่งของ กมธ.การคมนาคม ระหว่างวันที่ 18-27 มิถุนายน 2555 ณ ประเทศเนเธอร์แลนด์ เบลเยียม และเยอรมัน
2. รายงานการเดินทางไปศึกษาดูงาน เจรจาธุรกิจ และหารือความร่วมมือด้านการเกษตรและสหกรณ์ของ กมธ.การเกษตรและสหกรณ์ ที่ประเทศจีน ระหว่างวันที่ 30 มิถุนายน – 4 กรกฎาคม 2555
3. โครงการและรายงานผลการเดินทางไปดูงานด้านการพัฒนาและส่งเสริมอุตสาหกรรมของ กมธ.อุตสาหกรรม ที่ประเทศสวิสเซอร์แลนด์และฝรั่งเศส ระหว่างวันที่ 29 มิถุนายน – 7 กรกฎาคม
4. รายงานและรายละเอียดการเดินทางไปศึกษาดูงานของ กมธ.การติดตามการบริหารงบประมาณ ด้านกระบวนการจัดทำการบริหารงบประมาณ ที่ประเทศเยอรมัน ลักเซมเบิร์ก เนเธอร์แลนด์ เบลเยียม และอิตาลี ระหว่างวันที่ 4-13 กรกฎาคม
5. รายงานการเดินทางศึกษาดูงานและเจรจาธุรกิจด้านส่งเสริมราคาผลิตผลเกษตรกรรมของ กมธ.ส่งเสริมราคาผลิตผลเกษตรกรรม ที่ประเทศเบลเยียม เนเธอร์แลนด์ และเยอรมัน
6. รายงานการเดินทางศึกษาดูงานของ กมธ.การสวัสดิการสังคม เรื่องการศึกษาดูงานสวัสดิการสังคม และเจรจาธุรกิจเพื่อกระชับความสัมพันธ์ไมตรี ระหว่างวันที่ 3-10 กรกฎาคม ที่ประเทศออสเตรีย เช็ก สโลวัก และฮังการี
7. รายชื่อคณะเดินทางไปศึกษาดูงานของ กมธ.วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ที่ประเทศบราซิล อาร์เจนตินา ระหว่างวันที่ 6-16 กรกฎาคม
8. รายงาน กมธ.การศึกษา เรื่อง สรุปผลการเดินทางไปศึกษาดูงาน เจรจาธุรกิจ และหารือความร่วมมือด้านการศึกษา ที่ประเทศฝรั่งเศสและอังกฤษ ระหว่างวันที่ 3-11 กรกฎาคม
9. รายงานการศึกษาดูงานของ กมธ.การสาธารณสุข เกี่ยวกับระบบการบริหารจัดการด้านการสาธารณสุขของรัฐสวัสดิการ ระหว่างวันที่ 17-24 กรกฎาคม ที่ประเทศสวีเดน ฟินแลนด์ และนอร์เวย์
ขณะที่ กมธ. อีก 26 คณะ ไม่ได้ส่งข้อมูลให้ตามพ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสารของทางราชการ ประกอบด้วย 1. กมธ.การกฎหมาย การยุติธรรม และสิทธิมนุษยชน 2. กมธ.กิจการชายแดนไทย 3. กมธ.กิจการสภาผู้แทนราษฎร 4. กมธ.องค์กรตามรัฐธรรมนูญ รัฐวิสาหกิจ องค์การมหาชน และกองทุน 5. กมธ.กิจการเด็ก เยาวชน สตรี ผู้สูงอายุ และผู้พิการ 6. กมธ.แก้ไขปัญหาหนี้สินแห่งชาติ 7. กมธ.ความมั่นคงแห่งรัฐ8. กมธ.คุ้มครองผู้บริโภค 9. กมธ.การเงิน การคลัง การธนาคารและสถาบันการเงิน
(เจ้าหน้าที่รัฐสภาขนกระเป๋าเดินทางที่บริษัททัวร์จัดให้กมธ.ก่อนการเดินทาง)
10. กมธ.การต่างประเทศ 11. กมธ.การตำรวจ 12. กมธ.การทหาร 13. กมธ.ท่องเที่ยวและกีฬา 14. กมธ.การที่ดิน ทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม 15. กมธ.การปกครอง 16. กมธ.การปกครองส่วนท้องถิ่น 17. กมธ.ป้องกันปราบปรามการฟอกเงินและยาเสพติด
18. กมธ.ป้องกันและบรรเทาผลกระทบจากภัยธรรมชาติและสาธารณภัย19. กมธ.การป้องกันและปราบปรามการทุจริตประพฤติมิชอบ 20. กมธ.การพลังงาน 21. กมธ.การพัฒนาการเมือง การสื่อสารมวลชน และการมีส่วนร่วมของประชาชน
22. กมธ.การพาณิชย์และทรัพย์สินทางปัญญา 23. กมธ.การแรงงาน 24. กมธ.การศาสนา ศิลปะ และวัฒนธรรม 25. กมธ.การสื่อสารและโทรคมนาคม และ 26. กมธ.การพัฒนาเศรษฐกิจ
กิน-อยู่ หรู ราคาต่อหัวแพงกว่าราคาตลาดเท่าตัว
แม้ว่าจะมี กมธ. 9 คณะที่ส่งข้อมูลให้ตาม พ.ร.บ.ข่าวสารฯ แต่ทว่ามี กมธ.เพียง 3 คณะเท่านั้นที่ยินยอมเปิดเผยข้อมูลการใช้งบประมาณในการเดินทางไปต่างประเทศ ซึ่งก็คือ
1. กมธ.วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เดินทางไปประเทศบราซิล และสาธารณรัฐอาร์เจนตินา จำนวน 11 วัน มีผู้ร่วมเดินทาง 12 คนใช้งบประมาณ 3,856,150 บาท หรือเฉลี่ยรายละ 321,345 บาท โดยได้ว่าจ้าง บริษัท นิรมิต ฮอลิเดย์ และธุรกิจท่องเที่ยว จำกัด ให้เป็นผู้ดำเนินการจัดทัวร์
2. กมธ.ติดตามการบริหารงบประมาณ เดินทางไปประเทศเยอรมัน ลักเซมเบิร์ก เนเธอร์แลนด์ เบลเยียม และอิตาลี จำนวน 10 วัน มีผู้ร่วมเดินทาง 14 คน ใช้งบประมาณ 3,006,533 บาท หรือเฉลี่ยรายละ 214,752 บาท โดยว่าจ้างให้ บริษัท ฮีตัน คอร์ปอเรชั่น จำกัด เป็นผู้ดำเนินการจัดทัวร์
3. กมธ.การอุตสาหกรรม เดินทางไปประเทศสวิตเซอร์แลนด์ และฝรั่งเศส จำนวน 9 วัน มีผู้ร่วมเดินทาง 18 คน ใช้งบประมาณจำนวน 3,435,100 บาท หรือเฉลี่ยรายละ 190,838 บาท โดยไม่ได้ระบุผู้ถูกว่าจ้างให้ดำเนินการจัดทัวร์
อย่างไรก็ตามผู้สื่อข่าวได้ตรวจสอบราคาทัวร์ของบริษัทเอกชนรายอื่นที่ให้บริการนำเที่ยวในกลุ่มประเทศที่ กมธ. เดินทางไปนั้น พบว่ามีราคาที่ต่ำกว่ามาก อาทิ บริษัท บีบี ทัวร์ อินเตอร์ ทราเวล เสนอขาย บราซิล อาร์เจนตินา จำนวน 13 วัน 11 คืน ที่ราคา 269,000 บาท
ในขณะที่ กมธ.วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ว่าจ้างในราคาคนละ 321,345 บาท หรือเป็นส่วนต่างถึง 52,345 บาทต่อคน เมื่อคิดทั้งค่าใช้จ่ายทั้งหมดพบว่า อัตราการจ้างบริษัททัวร์ของ กมธ. มีราคาที่สูงกว่าบริษัททัวร์เอกชนรายอื่นถึง 628,140 บาท
ขณะที่ทัวร์ประเทศเยอรมัน ลักเซมเบิร์ก เนเธอร์แลนด์ เบลเยียม และอิตาลี ส่วนใหญ่บริษัททัวร์เอกชนจะจัดเพียง 8 วัน ราคาเริ่มต้นที่ 59,900 บาทต่อคน ขณะที่ กมธ. ติดตามการบริหารงบประมาณว่าจ้างบริษัททัวร์ในราคาคนละ 214,752 บาทต่อการเดินทาง 10 วัน ซึ่งมีส่วนต่างของราคาบริษัททัวร์ทั่วไปและราคาที่ กมธ. ว่าจ้างเป็นจำนวนมาก
ส่วนประเทศสวิตเซอร์แลนด์และฝรั่งเศส จำนวน 9 วัน ของบริษัท ทัวร์เอ็กซ์เพรส เซ็นเตอร์ จำกัด มีราคาตั้งแต่ 72,900-94,900 บาท ขึ้นอยู่กับช่วงเวลาการเดินทาง ส่วน กมธ.อุตสาหกรรม ว่าจ้างบริษัททัวร์ด้วยงบประมาณคนละ 190,838 บาท ส่วนต่างของอัตราทัวร์อยู่ที่ 95,938-117,938 บาท เมื่อรวมทั้งคณะ เกิดส่วนต่างที่มากสุดถึง 2,122,884 บาท
(กมธ.อุตสาหกรรมทัศนศึกษาสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญ)
ทั้งนี้ ราคาการจัดทัวร์ของแต่ละบริษัทขึ้นอยู่กับประเภทของสายการบิน ระดับชั้นที่นั่ง โรงแรม และอาหารที่เลี้ยงรับรอง ซึ่งโรงแรมที่พักของ กมธ. ส่วนใหญ่จะเป็นเครือโรงแรมชั้นนำของโลกในระดับ 4-5 ดาว อาทิ โรงแรมในเครือ Hilton Sofitel Radisson Pullman Ramada และ Holiday Inn
บริษัทผี โผล่รับงาน กมธ.
อย่างไรก็ตาม เมื่อผู้สื่อข่าวได้ทำการสืบค้นในเชิงลึกเกี่ยวกับที่มาของบริษัทที่ได้รับการว่าจ้างจากกมธ.ให้ดำเนินการจัดทัวร์เพื่อพากมธ.เดินทางไปดูงานยังต่างประเทศที่มีเพียง กมธ. 2 คณะที่ให้ความร่วมมือในการเปิดเผยข้อมูลการว่าจ้าง ซึ่งก็คือ กมธ.กมธ.วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ที่ได้ว่าจ้าง บริษัท นิรมิต ฮอลิเดย์ และธุรกิจท่องเที่ยว จำกัด และ กมธ.ติดตามการบริหารงบประมาณ ว่าจ้าง บริษัท ฮีตัน คอร์ปอเรชั่น จำกัด ให้เป็นผู้ดำเนินการจัดทัวร์
ตามฐานข้อมูลของกรมพัฒนาธุรกิจการค้า กระทรวงพาณิชย์ พบว่า บริษัท ฮีตัน คอร์ปอเรชั่น จำกัด ที่ถูก กมธ.ติดตามการบริหารงบประมาณว่าจ้างให้พากมธ.ไปศึกษาดูงานที่ประเทศเยอรมัน ลักเซมเบิร์ก เนเธอร์แลนด์ เบลเยียม และอิตาลี จำนวน 10 วัน วงเงินงบประมาณ 3,006,533 บาทนั้น เป็นบริษัทที่ได้เลิกกิจการไปแล้วในวันที่ 27 ธันวาคม 2550 และเสร็จการชำระบัญชีในวันที่ 3 มีนาคม 2551 แต่ปรากฎว่าบริษัทฮีตันฯ ซึ่งไม่ได้มีสถานะเป็นนิติบุคคลได้มารับจ้าง กมธ.ติดตามการบริหารงบประมาณพาไปศึกษาดูงานในวันที่ 4-13 กรกฎาคม 2555 หลังจากการเลิกกิจการไปแล้วเกือบ 5 ปี
ทั้งนี้ บริษัทฮีตันฯ ได้จดทะเบียนเป็นบริษัทจำกัดเมื่อวันที่ 12 ตุลาคม 2542 เพื่อให้บริการทัวร์ โดยมีทุนจดทะเบียน 1 ล้านบาท มีกรรมการ 3 คนประกอบไปด้วย 1.นายธงชัย แก้วทิพรัตน์ เป็นกรรมการบริษัทผู้ซึ่งมีอำนาจทำการ 2.น.ส.พวงทิพย์ แก้วทิพรัตน์ และ3.นายสืบวงศ์ แก้วทิพรัตน์ โดยมีที่ตั้งอยู่ที่ 90/399 อาคารบัวสุวรรณพลาซ่า ซอยวิภาวดี 20 ถ.วิภาวดีรังสิต แขวงจอมพล เขต จตุจักร กรุงเทพฯ
โดยจากการตรวจสอบพบว่าบริษัทฮีตันฯ ไม่ได้เช่าพื้นที่ในอาคารบัวสุรรณพลาซ่า ซึ่งเป็นที่อยู่ตามที่ได้แจ้งไว้กับกรมพัฒนาธุรกิจการค้าแล้ว และจากการสอบถามเจ้าหน้าที่ของอาคารรายหนึ่งที่ ระบุว่า ตั้งแต่เข้าทำงานมา 3 ปีไม่เคยเห็นบริษัทดังกล่าวในอาคารบัวสุวรรณพลาซ่าแต่อย่างใด อย่างไรก็ตามผู้สื่อข่าวได้โทรศัพท์ไปยังเบอร์โทรที่บริษัทฮีตันฯได้แจ้งว่าพบว่าปัจจุบันเบอร์โทรดังกล่าวเป็นของผู้เช่าสัญญาณรายอื่นไปแล้ว
นอกจากนี้ เป็นที่น่าสังเกตว่ากรรมการบริษัทฮีตันฯ ทั้ง 3 คน ล้วนแล้วแต่เป็นกรรมการในบริษัทอื่นที่มีความเกี่ยวข้องกันอีก 5 บริษัท ได้แก่ 1.บริษัทพระ-นาง จำกัด 2.บริษัท ดรีม โปรเจ็ค จำกัด 3.บริษัท ทเว็นตี้โฟร์ แอนด์ เธอตี้วัน ออนสเตจ จำกัด 4.บริษัท แอด อเวนิว จำกัด และ5.บริษัท ฮีตัน ทราเวล จำกัด
ในจำนวนนี้มีเพียง 3 บริษัทที่ยังคงเปิดดำเนินกิจการอยู่ คือ บริษัทพระ-นาง จำกัด (ประกอบกิจการโฆษณา) บริษัท แอด อเวนิว จำกัด (รับทำโฆษณาและจัดแฟชั่นโชว์) และบริษัท ฮีตัน ทราเวล จำกัด (บริการจัดกรุ๊ปทัวร์ทั้งในและต่างประเทศ นายหน้าขายตั๋วเดินทางทั้งในและต่างประเทศ) ส่วนอีก 2 บริษัทได้เลิกกิจการไปแล้ว
ทั้งนี้ ตามระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี ว่าด้วยการพัสดุ (ฉบับที่ 7) พ.ศ. 2552 ที่เกี่ยวข้องกับ การซื้อ การจ้าง และการจ้างที่ปรึกษา ของหน่วยงานราชการนั้น ได้ระบุว่า การจ้าง เป็นการจ้างจากนิติบุคคลหรือบุคคลธรรมดา ดังนั้นการที่บริษัทฮีตันฯ ไม่มีตัวตน คือ ไม่ได้มีสถานะเป็นสภาพนิติบุคคล หรือบุคคลธรรมดา จะถือว่าขาดคุณสมบัติการรับงานจากหน่วยงานของรัฐหรือไม่
รายงานข่าวจากสำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) แจ้งว่า เงินงบประมาณที่ กมธ.นำไปใช้ในการดูงานต่างประเทศนั้น เป็นงบประมาณรายจ่ายประจำปี ซึ่งการเบิกจ่ายจะต้องใช้ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการพัสดุเป็นกรอบในการเบิกจ่ายงบประมาณส่วนนี้ ซึ่งตามระเบียบชัดเจนว่าผู้ที่จะมารับงานของหน่วยงานรัฐจะต้องเป็นนิติบุคคลหรือบุคคล อย่างชัดเจน เพราะการเบิกจ่ายจะเกี่ยวโยงกับการแจ้งภาษีด้วย นอกจากนี้ ตามปกติแล้วการจัดซื้อจัดจ้างถ้าเกิน 2 ล้านจะต้องใช้วิธีการประกวดราคาจ้างด้วยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกส์อีกด้วย
ข่าวแจ้งว่า ตามปกติแล้วผู้ให้งานจะต้องตรวจสอบประวัติของบริษัทผู้มารับจ้าง อย่างน้อยในการว่าจ้างแต่ละครั้งจะต้องดูที่มาที่ไป ทุนจดทะเบียน ของบริษัทผู้รับจ้างว่าจะมีความสามารถในการดำเนินการได้หรือไม่ผ่านใบบริคณห์สนธิ ซึ่งในกรณีนี้หากบริษัทฮีตันฯ ไม่มีตัวตนอยู่จริงในระหว่างที่มารับงาน ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องหรือรู้เห็นจะมีความผิด ซึ่งจะต้องไปดูงานบุคคลใดเป็นผู้ลงนามในสัญญาจัดซื้อจัดจ้างว่าเป็นบุคคลใด
อย่างไรก็ตามยอมรับว่าในส่วนของ สตง. เป็นผู้มีหน้าที่ในการตรวจสอบเรื่องนี้ และหากพิสูจน์ว่ามีเจตนาในการทุจริตจริง สตง.จะต้องส่งเรื่องไปถึงคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ให้ดำเนินการต่อไป แต่ในขณะนี้ สตง.มีเรื่องการตรวจสอบที่ค้างอยู่ในการดำเนินการกว่า 50,000 รายการ ดังนั้นหากไม่มีผู้ร้องเรียนเข้ามาโดยตรง สตง.คงจะไม่เข้าไปตรวจสอบในเรื่องนี้
แกะรอยเส้นทางทัวร์ ดูงานหรือท่องเที่ยว
ตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ มาตรา 135 และข้อบังคับการประชุมสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2551 ข้อ 86 ได้กำหนดให้สภาผู้แทนราษฎรตั้ง กมธ. สามัญประจำสภาผู้แทนราษฎรขึ้น เพื่อกระทำกิจการพิจารณาสอบสวน หรือศึกษาเรื่องใดๆ ที่อยู่ในอำนาจหน้าที่ของสภาแล้วรายงานต่อสภานั้น
การเดินทางศึกษาดูงานต่างประเทศ ถือเป็นหนึ่งในอำนาจหน้าที่ของ กมธ. ซึ่งมีความจำเป็นที่จะต้องนำผลการการศึกษาดูงานมาเป็นแนวทางในการปฏิบัติงานของคณะ กมธ. เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลมากขึ้น รวมไปถึงการนำความรู้และประสบการณ์ที่ได้มาเสนอต่อสภาผู้แทนราษฎรและประชาชน เพื่อนำมาประยุกต์ใช้ในสังคมไทยต่อไป
แต่ภายใต้หลักการและเหตุผลที่สวยหรูในโครงการที่ กมธ. ได้เสนอให้ประธานสภาผู้แทนราษฎร ได้อนุมัติโครงการศึกษาดูงานและงบประมาณนั้น ในทางปฏิบัติสามารถทำได้จริงหรือไม่?
นอกจากข้อมูลเกี่ยวกับการใช้จ่ายงบประมาณในการเดินทางแล้ว สิ่งที่สำคัญไม่น้อยไปกว่ากันก็คือ กำหนดการเดินทางของ กมธ. แต่ละคณะว่าได้เดินทางไปดูงานในหน่วยงานที่ใดบ้าง
เนื่องจากกำหนดการดังกล่าวจะเป็นสิ่งสะท้อนให้เห็นว่า กมธ. ซึ่งมาจากการเลือกตั้งของประชาชนใช้งบประมาณเพื่อเรียนรู้เทคโนโลยีหรือองค์ความรู้ต่างๆ เพื่อนำมาพัฒนาประเทศ หรือเป็นไปเพื่อการท่องเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจในห้วงปิดสมัยประชุม
สำหรับกำหนดการดูงานของ กมธ. จำนวน 9 คณะ นอกจากจะศึกษาดูงานกับหน่วยงานที่มีความเกี่ยวข้องกับภาระกิจของ กมธ. แต่ละคณะแล้ว ยังมีการไปทัศนศึกษาสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญของเมืองนั้นๆ ตามโปรแกรมที่ผู้จัดต้องการโดยมีบริษัททัวร์ดำเนินการให้
แต่เป็นที่น่าสังเกตว่า การทัศนศึกษาสถานที่ท่องเที่ยวนั้น จะระบุในกำหนดการว่าเป็นการดูงานแหล่งเรียนรู้ศิลปวัฒนธรรม หรือศึกษาดูงานระบบการส่งเสริมการท่องเที่ยวและกระจายสินค้าในเมืองต่างๆ ทั้งนี้การดูงานที่เกี่ยวข้องกับภารกิจของ กมธ. ทั้ง 9 คณะอยู่ระหว่าง 1-5 แห่งต่อทริป ดังนี้
1. กมธ.การคมนาคม ดูงานระหว่างวันที่ 18-27 มิถุนายน 2555 ที่ประเทศเนเธอร์แลนด์ เบลเยียม และเยอรมัน โดยดูงานในหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับภารกิจของ กมธ. จำนวน 5 แห่ง คือ การบริหารจัดการท่าเรือ Port of Rotterdam, การเยี่ยมชมระบบป้องกันน้ำท่วม ที่ Maeslant storm surge barrier Rotterdam, เยี่ยมชมการจัดการระบบรถไฟฟ้าความเร็วสูง ICE, ศึกษาดูงานการบริหารจัดการระบบขนส่งทางน้ำ ท่าเรือ Boppard, เยี่ยมชมการจัดการระบบขนส่งมวลชนระบบไฟฟ้าเมืองแฟรงก์เฟิร์ต
2. กมธ.การเกษตรและสหกรณ์ ดูงานที่ประเทศจีน ระหว่างวันที่ 30 มิถุนายน–4 กรกฎาคม 2555 ได้ดูงานที่เกี่ยวข้องกับภารกิจของ กมธ. จำนวน 5 แห่ง คือ เยี่ยมชมตลาดค้าส่งผลิตผลทางการเกษตรของเซี่ยงไฮ้, เยี่ยมชมเขื่อนซานเสียต้าป้า, เยี่ยมชมศูนย์อนุรักษ์พันธุ์ปลา, เยี่ยมชมตลาดขายส่งผลไม้ของนครกวางเจา, เยี่ยมสถานกงสุลไทย ณ นครกวางเจา
3. กมธ.การติดตามการบริหารงบประมาณ ดูงานที่ประเทศเยอรมัน ลักเซมเบิร์ก เนเธอร์แลนด์ เบลเยียม และอิตาลี ระหว่างวันที่ 4-13 กรกฎาคม ใช้งบประมาณ 3,006,533 บาท โดยได้ดูงานจำนวน 3 แห่ง ประกอบด้วย รับฟังการบรรยายการใช้จ่ายงบประมาณของส่วนราชการไทย ที่สถานกงสุลใหญ่ นครแฟรงก์เฟิร์ต, ศึกษาดูงานสหภาพยุโรป ณ กรุงเฮก และรับฟังบรรยายสรุป “การจัดโครงสร้างการบริหารสหภาพ แนวทางในการบริหารงบประมาณและวิธีการติดตามการบริหารงบประมาณของสหภาพยุโรป”, ศึกษาดูงานและฟังบรรยายสรุป “แนวทางในการจัดทำงบประมาณและระบบการติดตามตรวจสอบการบริหารงบประมาณ” ที่รัฐสภาเบลเยียม
4. กมธ.ส่งเสริมราคาผลิตผลเกษตรกรรม ดูงานที่ประเทศเบลเยียม เนเธอร์แลนด์ และเยอรมัน ระหว่างวันที่ 4-11 กรกฎาคม 2555 ดูงานที่เกี่ยวข้องกับภารกิจของ กมธ. จำนวน 7 แห่ง ได้แก่ ศึกษาดูงานและพบผู้บริหารระดับสูงของศูนย์กระจายสินค้าเมือง Liege, ศึกษาดูงานท่าเรือ Rotterdam, ศึกษาดูงาน “แผนการจัดการน้ำอย่างยั่งยืนด้วยโครงการ Delta Works”, ดูงานสวนดอกไม้ที่เป็นตลาดส่งเสริมธุรกิจการส่งออกดอกไม้ของประเทศ, ศึกษาดูงานตลาดประมูลดอกไม้ที่ Aalsmeer Flower Auction”, ทัศนศึกษาการทำชีส หมู่บ้านซาน สคันส์, ทัศนศึกษาสถานที่จัดงานพืชสวนโลก ที่เมือง Venlo
5. กมธ.การสวัสดิการสังคม ดูงานที่ประเทศออสเตรีย เช็ก สโลวัก และฮังการี ระหว่างวันที่ 3-10 กรกฎาคม โดยได้ศึกษาดูงานในหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับภารกิจของ กมธ.จำนวน 4 แห่ง คือ เข้าพบผู้บริหารของ NADEJE เพื่อแลกเปลี่ยนความคิดเห็นเกี่ยวกับงานสวัสดิการสังคม, เข้าพบผู้บริหารของสถาบัน SZMI สาธารณรัฐฮังการี, เยี่ยมชมรัฐสภาฮังการี, เข้าพบผู้บริหารของ European Center for Social Welfare Policy and Research
6. กมธ.วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ดูงานที่ประเทศบราซิล อาร์เจนตินา ระหว่างวันที่ 6-16 กรกฎาคม ใช้งบประมาณ 3,856,150 บาท โดยดูงานตามภารกิจของ กมธ. จำนวน 4 แห่ง คือ UNICA ศึกษาเทคโนโลยีการผลิต Bioethanol และ Biodiesel, ศึกษาดูงานการผลิตกระแสไฟฟ้าจากพลังงานน้ำที่ Itaipu Power Station, ดูงานเทคโนโลยีผลิต NGV ของโรงงาน Aspro, ดูงานเทคโนโลยีการผลิต NGV ของ NGV Refueling Stations
7. รายงาน กมธ.การศึกษา ดูงานที่ประเทศฝรั่งเศสและอังกฤษ ระหว่างวันที่ 3-11 กรกฎาคม โดยดูงานตามภารกิจของ กมธ. จำนวน 6 แห่ง ได้แก่ เยี่ยมคารวะเอกอัครราชทูตไทย ประจำฝรั่งเศส เพื่อแลกเปลี่ยนความคิดเห็นด้านการศึกษา, ศึกษาดูงานที่มหาวิทยาลัยโปลีเทคนิค และพบผู้แทนนักศึกษาไทย, เยี่ยมคารวะเอกอัครราชทูตไทย ประจำสหราชอาณาจักร เพื่อแลกเปลี่ยนความเห็นด้านการศึกษา, เยี่ยมชมมหาวิทยาลัยออกซ์ฟอร์ด, ศึกษาดูงานมหาวิทยาลัยแคมบริดจ์และพบผู้แทนนักศึกษาไทย, เยี่ยมชมโรงเรียนอีตัน
8 กมธ.การสาธารณสุข ดูงานที่ประเทศสวีเดน ฟินแลนด์ และนอร์เวย์ ระหว่างวันที่ 17-24 กรกฎาคม ทั้งนี้ กมธ.การสาธารณสุขไม่ได้มอบเอกสารกำหนดการดูงานฉบับเต็มมาด้วย แต่ได้ระบุไว้ในรายงานผลการเดินทางศึกษาดูงานว่า ได้ไปศึกษาดูงานตามภารกิจที่เกี่ยวข้องกับ กมธ. จำนวน 4 แห่ง คือ เยี่ยมคารวะเอกอัครราชทูตไทยประจำกรุงสตอกโฮล์ม, ศึกษาดูงานที่รัฐสภาราชอาณาจักรสวีเดน, ศึกษาดูงานด้านสาธารณสุข ที่สถานบันสุขภาพและสวัสดิการสังคมแห่งชาติ, ศึกษาดูงานที่โรงพยาบาลมหาวิทยาลัยออสโล
9 กมธ.อุตสาหกรรม ดูงานที่ประเทศสวิสเซอร์แลนด์และฝรั่งเศส ระหว่างวันที่ 29 มิถุนายน–7 กรกฎาคม ใช้งบประมาณจำนวน 3,435,100 บาท โดยเป็นที่น่าสังเกตว่า กมธ. ชุดดังกล่าว นอกจากศึกษาทัศนียภาพเมืองต่างๆ แล้ว พบว่าได้ไปดูงานเพียง 1 แห่ง คือ การผลิตน้ำหอมของบริษัท FRAGONARD PARFUMEUA ที่กรุงปารีส ในวันที่ 4 กรกฎาคม 2555 เวลา 9.00-12.00 น. หรือใช้ระยะเวลาในการดูงานเพียง 3 ชั่วโมงเท่านั้น
(กมธ.สวัสดิการสังคม รับประทานอาหารร่วมกัน)
ตะลึงกมธ.เกษตร หนีบคนนอกร่วมทัวร์ 22 คน
เป็นที่น่าสังเกตว่าในการเดินทางไปดูงานของ กมธ. นั้น นอกจากจะมี กมธ. ที่ได้รับสิทธิในการเดินทางทุกรายแล้ว ยังมีที่ปรึกษา ผู้ชำนาญการ และข้าราชการหรือเจ้าหน้าที่ใน กมธ. บางรายร่วมเดินทางเพื่ออำนวยความสะดวกด้วย ขณะที่บางคณะพบว่า กมธ. หลายคนได้นำผู้ติดตามร่วมคณะเดินทางไปด้วย
อาทิ กมธ.เกษตร ที่มีผู้ติดตาม กมธ. ร่วมเดินทางถึง 22 คน โดยเป็นผู้ติดตามของนายชาดา ไทยเศรษฐ์ ประธาน กมธ. การเกษตร จำนวน 14 คน ผู้ติดตามนายอนันต์ ศรีพันธุ์ รองประธาน กมธ. 2 คน ผู้ติดตามนายพงศ์เวช เวชชาชีวะ รองประธาน กมธ. 1 คน ผู้ติดตามนายชินวรณ์ บุณยเกียรติ ที่ปรึกษา กมธ. 3 คน ผู้ติดตามนายองอาจ วงษ์ประยูร เลขาฯ กมธ. 1 คน
ส่วน กมธ. ที่ไม่มีบุคคลภายนอกเดินทางไปด้วย อาทิ กมธ.วิทยาศาสตร์ กมธ.สาธารณสุข กมธ.ส่งเสริมราคาผลิตผลเกษตรกรรม
แหล่งข่าวจากเจ้าหน้าที่ กมธ. ประจำสภาผู้ราษฎร รายหนึ่งเปิดเผยว่า ผู้ติดตาม กมธ. ส่วนใหญ่จะเป็นบุคคลในครอบครัว เช่น สามี ภรรยา หรือบุตร นอกจากนี้ กมธ. บางรายยังพาคนสนิท นักการเมืองท้องถิ่น หัวคะแนน ข้าราชการในพื้นที่ ร่วมเดินทางไปด้วย
แต่การนำบุคคลภายนอกไปนั้น จะต้องออกค่าใช้จ่ายในส่วนของค่าเครื่องบินและค่าห้องพักเอง (กรณีพักแยกห้องกับ กมธ.) แต่สามารถร่วมรับประทานอาหาร และการโดยสารรถภายในประเทศได้ ซึ่งจะทำให้ผู้ร่วมเดินทางประหยัดค่าใช้จ่ายในส่วนนี้ไปได้มาก
ทั้งนี้เนื่องจากลักษณะการเบิกงบประมาณในการเดินทางดูงานต่างประเทศของ กมธ. จะเบิกจ่ายตามรายการให้เป็นไปตามระเบียบกระทรวงการคลังว่าด้วยการเบิกค่าใช้จ่ายในการเดินทางไปราชการ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2554 ซึ่งจะต้องจำแนกค่าใช้จ่ายเป็นรายบุคคล ทำให้ไม่มีช่องว่างที่จะสามารถนำคนนอกไปโดยไม่เสียค่าตั๋วเครื่องบินหรือห้องพัก (กรณีพักแยก) ได้
ลอกข้อมูลอินเตอร์เนตทำผลสรุปดูงาน
สำหรับหลักเกณฑ์ในการเดินทางดูงานในต่างประเทศของกมธ. ในสมัยของนายชัย ชิดชอบ เป็นประธานสภาผู้แทนราษฎร ได้เคยกำหนดไว้ว่าในการดูงานทุกครั้งกมธ.ทุกคณะจะต้องส่งผลการศึกษาและข้อเสนอแนะโดยจัดทำเป็นรายงานต่อสภาผู้แทนราษฎรและให้มีการเผยแพร่ออกสู่สาธารณะ แต่ได้ถูกปรับเปลี่ยนจากข้อกำหนดเป็นความสมัครใจในสมัยที่นายสมศักดิ์ เกียรติสุรนนท์ เป็นประธานสภาผู้แทนราษฎรนั้น
ทั้งที่บทสรุปและข้อเสนอแนะของการศึกษาดูงานถือเป็น “หัวใจ” ที่สำคัญที่จะเป็นการเผยแพร่องค์ความรู้ที่ได้จากการดูงานไปยังหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐ และเอกชนที่จะนำไปประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์ได้
จากเอกสารในส่วนที่เป็นผลสรุปการศึกษาดูงานของกมธ.นั้นมีรูปแบบที่คล้ายกัน โดยประกอบไปด้วยส่วนของบทสรุปผู้บริหาร บทนำ สรุปผลการศึกษาดูงาน ข้อสังเกตและข้อเสนอแนะของ กมธ. รวมไปถึงภาคผนวก
โดยผลสรุปของ กมธ.แต่ละคณะนั้นมีความหนาประมาณ 5-108 หน้ากระดาษ A4 ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นข้อมูลพื้นฐานของประเทศที่ กมธ.เดินทางไปดูงาน ซึ่งข้อมูลเหล่านี้สามารถสืบค้นได้ง่ายในอินเตอร์เนต หรือในหนังสือนำเที่ยวทั่วไป
อย่างไรก็ตามสำหรับ กมธ.อุตสาหกรรม ที่ในกำหนดการ กมธ. เข้าดูงานเพียง 1 แห่ง คือ ที่บริษัท FRAGONARD PARFUMEUA ณ กรุงปารีส ซึ่งเป็นบริษัทผู้ผลิตน้ำหอมนั้นได้ส่งรายงานการดูงานความหนา 35 หน้า สรุปผลการศึกษาดูงานจำนวน 17 หน้า ข้อคิดเห็นดูงาน 1 หน้า ส่วนที่เหลือคือข้อมูลพื้นฐานของประเทศที่เดินทางไปศึกษาดูงาน ภาคผนวกที่ประกอบไปด้วย โครงการที่เสนอของบประมาณ รายชื่อผู้ร่วมเดินทางและภาพถ่ายระหว่่างการดูงาน
สำหรับรายงานที่ กมธ. จัดทำขึ้นนั้น พบว่าส่วนใหญ่เป็นข้อมูลพื้นฐานของประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ฝรั่งเศส และประวัติน้ำหอม แทบจะไม่มีรายงานในส่วนใดที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาธุรกิจอุตสาหกรรมทั้งอุตสาหกรรมพลาสติก อิเล็กทรอนิกส์ เครื่องจักรกล ผลิตรถยนต์ ตามหลักการและเหตุผลที่ กมธ.อุตสาหกรรมระบุไว้ในรายงานฉบับเดียวกันนี้แต่อย่างใด
แตกต่างไปจาก กมธ.การศึกษา กมธ.ติดตามการบริหารงบประมาณ และ กมธ.การสวัสดิการสังคม ที่เนื้อหาในรายงานสอดคล้องกับหลักการและเหตุผลที่วางไว้ในการดูงานครั้งนี้ ซึ่งผลสรุปและข้อเสนอแนะที่ กมธ. ได้จัดทำแสดงให้เห็นถึงการแลกเปลี่ยนแนวความคิด ประสบการณ์ และการพัฒนาด้านที่เกี่ยวข้องกับภารกิจของ กมธ. เป็นประโยชน์ต่อหน่วยงานอื่นหากมีการนำไปศึกษาและประยุกต์ใช้ต่อไปในอนาคต
รองปธ.สภาเบิกจ่ายงบอย่างเข้มงวด
นายเจริญ จรรย์โกมล รองประธานสภาผู้แทนราษฎรคนที่ 1 กล่าวถึงกรณีที่ประธานสภาผู้แทนราษฎรสั่งยกเว้นหลักเกณฑ์ที่ตั้งขึ้นในสมัยของนายชัย ว่า ประธานสภาผู้แทนราษฎรต้องการสนับสนุนส่งเสริมการดูงานในต่างประเทศ ซึ่งในภายหลังมองว่าคนเป็นประธานสภาไม่ควรที่จะไปคิดแทน กมธ. ซึ่งจะกลายเป็นอำมาตย์ที่แท้จริง ดังนั้นจึงให้สิทธิกับ กมธ.ในการคัดเลือกประเทศที่จะเดินทางไปดูงานอย่างเต็มที่ ภายใต้งบประมาณที่สำนักเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรจัดสรรให้ ซึ่งระเบียบของสภาผู้แทนราษฎรมีความเข้มงวดมากอยู่แล้ว และเชื่อว่าเป็นหน่วยงานที่มีความเข้มงวดในการเบิกจ่ายงบประมาณมากที่สุดด้วยซ้ำ
นายเจริญ กล่าวว่า ส่วนการทำสัญญากับบริษัททัวร์นั้นจะต้องทำอย่างถูกต้อง แต่ส่วนใหญ่แล้วบริษัททัวร์จะสำรองเงินจ่ายไปก่อนและมาทำเรื่องเบิกในภายหลัง ทั้งนี้ประโยชน์ในการดูงานต่างประเทศนั้นได้อย่างมหาศาลมาก ซึ่งสามารถเชื่อมสัมพันธไมตรีกับต่างประเทศได้ทั้งทางวัฒนธรรม เศรษฐกิจ การค้า เมื่อไปดูงานกลับมาได้มีการเสนอปัญหาและช่องทางต่างๆไปยังฝ่ายบริหาร เพื่อให้ตั้งคณะกรรมการไปเจรจานำไปสู่การซื้อขายต่างๆ การเปิดสถานทูต การใช้แรงงาน การบริการการแพทย์ต่างๆซึ่งใน 1 ปีมีรายได้เข้าประเทศไทยจำนวนมาก
“ผลประโยชน์ที่ประเทศจะได้มากมายมหาศาล แต่คนไปมองว่า กมธ.ไปเที่ยว แต่จริงๆ แล้วไม่ใช่ เป็นการไปศึกษาเศรษฐกิจ สังคม หรือ การบริหารประเทศต่างๆ ซึ่งถ้า ส.ส.ไม่มีความรู้เหล่านี้จะมีความรู้ในการพิจารณากฎหมายได้อย่างไร”นายเจริญกล่าว
ด้านนายไพจิต ศรีวรขาน ส.ส.นครพนม พรรคเพื่อไทย ในฐานะประธาน กมธ.กิจการสภา กล่าวถึงขั้นตอนการว่าจ้างบริษัททัวร์ ว่า การจะใช้บริษัททัวร์ใดมาประสานการดูงาน เป็นหน้าที่ของ กมธ. แต่ละคณะที่จะใช้ดุลพินิจในการพิจารณา วิธีการคือจะมีบริษัททัวร์ที่ ส.ส. เคยใช้บริการและจะพูดกันว่าบริษัทนี้ใช้ได้ บริษัทนี้ห่วยแตก จะมีพวกที่ปรึกษา พวกที่เป็นผู้ช่วยเหลืองานของคณะแต่ละคณะนั่นแหละเป็นคนจัดการดู ซึ่งผมก็จะประเมินดูจาก กมธ. เป็นหลักว่าเขาไปแล้วแฮปปี้หรือไม่ มีความสุขดีไหม สนใจใยดีกับงานของสภาผู้แทนราษฎรได้
“ผู้แทนฯ นี่เวลาอยู่ในพื้นที่หนักเบาเอาสู้ อยู่อย่างไรกินอย่างไรก็อยู่ได้ แต่ว่าเวลาเขาเดินทางไปต่างประเทศต้องให้เกียรติให้เขาได้นอนโรงแรมดีๆ กินอาหารให้เขาได้กินอิ่มนอนอุ่นสบายๆ เป็นการชาร์จแบตเตอรี่เติมกำลังในการกลับมาทำงานที่หนักหนาให้กับประชาชน จึงเลือกจากบริษัทเหล่านี้เป็นหลัก ทั้งนี้คนที่จะประเมินว่าคุ้มหรือไม่คุ้มกับเงินงบประมาณที่จ่ายไปก็คือประชาชน เพราะประชาชนก็จะเป็นคนได้รับดอกผลของการพัฒนางานของฝ่ายนิติบัญญัติ”
(กมธ.อุตสาหกรรม ดูงานที่สมาพันธรัฐสวิส และ สาธารณรัฐฝรั่งเศส)
นายจิตติพจน์ วิริยะโรจน์ ส.ว.ศรีสะเกษ ในฐานะประธาน กมธ.กิจการองค์กรตามรัฐธรรมนูญและติดตามการบริหารงบประมาณ วุฒิสภา กล่าวว่า กมธ.ควรที่จะศึกษาดูงานในเรื่องที่เกี่ยวข้องกับภารกิจของ กมธ.ชุดนั้นๆ ซึ่งถือเป็นสาระสำคัญ เพราะหาก กมธ.ไปดูงานที่ไม่เกี่ยวข้องกับ กมธ.เลย ก็จะไม่คุ้มค่ากับงบประมาณที่สูญเสียไป ดังนั้นการเดินทางของ กมธ.ควรที่จะคำนึงถึงความคุ้มค่าให้มากที่สุด อย่างน้อยเมื่อกลับมาควรที่จะมีรายงานผลการดูงานเพื่อเสนอต่อหน่วยงานที่เกี่ยวข้องให้นำองค์ความรู้ที่ได้รับไปประยุกต์ใช้ให้เหมาะสม ซึ่งจะถือเป็นประโยชน์ และในส่วนของการจัดซื้อจัดจ้างบริษัทเอกชนในการอำนวยความสะดวกในการเดินทางนั้นควรที่จะมีการสอบราคา 2-3 บริษัทเพื่อให้ได้ราคาที่เหมาะสมที่สุด
“การใช้งบประมาณของ กมธ.จะต้องคิดว่าเราเป็นตัวแทนของประชาชน ซึ่งที่ผ่านมายอมรับว่ายังไม่มีกระบวนการตรวจสอบการใช้งบประมาณภายในอย่างชัดเจน ส่วนใหญ่จะอยู่ในรูปของดุลยพินิจของประธาน กมธ.ในแต่ละคณะ ดังนั้น เห็นว่าประธาน กมธ.แต่ละคณะควรที่จะมาประชุมหารือกัน เพื่อตั้งเป้าหมายในการดูงาน หรือวางกฎ กติกา ให้มากกว่านี้ เพื่อไม่ให้มีข้อครหาเกิดขึ้น”นายจิตติพจน์กล่าว
นักวิชาการ ซัด ใช้ภาษีเหมือนเป็นสวัสดิการส่วนตัว
นายจรัส สุวรรณมาลา คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ระบุว่า รัฐสภาในประเทศอื่นๆ ที่เจริญมากกว่า ไม่ใช้เงินงบประมาณไปดูงานต่างประเทศจำนวนมากขนาดนี้ แต่รัฐสภาต่างประเทศได้ทุ่มเงินงบประมาณไปกับการศึกษาวิจัย เพื่อพัฒนาและยกร่างกฎหมาย ติดตามการบังคับใช้กฎหมาย ตรวจสอบการดำเนินงานของรัฐบาล รวมทั้งใช้จ่ายไปในเรื่องการประมวลรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลด้านการเงินการคลัง การตรวจสอบต้นทุนการจัดบริการสาธารณะ และตรวจสอบประสิทธิภาพการใช้จ่ายเงินของฝ่ายบริหาร เพื่อรักษาผลประโยชน์ของประชาชนอย่างจริงจัง ในขณะที่รัฐสภาไทยเราแทบจะไม่ได้ใช้จ่ายในเรื่องเหล่านี้อย่างเป็นชิ้นเป็นอันแต่อย่างใด
นายจรัส กล่าวว่า จึงไม่ใช่เรื่องแปลกที่รัฐสภาไทย จะไม่ประสบผลสำเร็จในการทำหน้าที่ด้านนิติบัญญัติ และ กฎหมายของไทยล้าหลัง การพิจารณาร่างกฎหมายล่าช้า มีร่างกฎหมายค้างสภาจำนวนมากมาย และต้องตกไปเมื่อหมดวาระของรัฐสภาเสมอมา นอกจากนี้การตรวจสอบรัฐบาล ก็ไม่ได้ทำจริงจัง ข้อมูลที่จำเป็นต้องใช้ก็ไม่มี ข้อมูลที่นำมาใช้ในการตรวจสอบรัฐบาล ก็ไม่เป็นกลาง เชื่อถือไม่ได้ แต่รัฐสภาก็ไม่ได้ปรับปรุงการทำหน้าที่หลักของตนเองให้ดีขึ้นอย่างจริงจังแต่อย่างใด
“จากข้อมูล กมธ.เหล่านี้ ไปดูงานด้านการค้า การลงทุน การท่องเที่ยว แต่แทบจะไม่มีการไปดูงานด้านการพัฒนากฎหมาย การบังคับใช้กฎหมาย หรือการตรวจสอบฝ่ายบริหาร ตรวจสอบการทุจริตคอร์รัปชั่นให้เห็น ซึ่งถ้าเป็นเช่นว่านี้จริง ก็น่าจะสรุปการไปดูงานของบรรดากมธ. ทั้งหลายเช่นว่านี้ ไม่ใช่หน้าที่ความรับผิดชอบโดยตรงของรัฐสภาหรือของ ส.ส. ส.ว. แต่เป็นหน้าที่ของฝ่ายบริหาร หรือรัฐบาลที่ต้องรับผิดชอบอยู่แล้ว ผ่านสถานทูต สำนักทูตด้านการค้า การลงทุน การเกษตร การทหาร ซึ่งมีความรู้ความชำนาญมากว่าท่าน ส.ส. ทั้งหลาย ที่ไปดูงานแบบฉาบฉวยเท่านั้น ดังนั้นถ้ารัฐสภาอยากรู้เรื่องอะไร เกี่ยวกับประเทศไหน ลึกซึ้งแค่ไหน ก็สามารถขอให้ฝ่ายบริหาร และกระทรวงทบวงกรมที่เกี่ยวข้องเขามาชี้แจง หรือให้ทำรายงานมาให้ดูย่อมได้”นายจรัสกล่าว
นายจรัส กล่าวว่า จากคำชี้แจงของบรรดาผู้รับผิดชอบของรัฐสภาชวนให้เข้าใจได้ว่าการให้กมธ.ไปดูงานต่างประเทศ ที่ทำกันมาตลอดนั้น เป็นการให้รางวัลบรรดา ส.ส. ส.ว. รวมทั้งสมัครพรรคที่เป็นกมธ.และพวกผู้ติดตามทั้งหลาย ได้ไปเปิดหูเปิดตา โดยใช้เงินภาษีของประชาชน เสมือนเป็นสวัสดิการของท่านเหล่านี้
“ประเทศไทยเราไม่ได้ร่ำรวยเหลือเฟือขนาดเอาเงินภาษีของประชาชนไปจ่ายฟุ่มเฟือยแบบนั้น ถ้าประเทศไทยเรารวยจริง รัฐบาลก็คงไม่ต้องไปกู้เงินปีละเป็นแสนๆ ล้านบาท และยังจะกู้อีกเป็นล้านล้านบาทในขณะนี้ เราคนไทยอยากให้รัฐสภาไทยทำหน้าที่ และใช้จ่ายเงินภาษีของเราให้เป็นประโยชน์ต่อประชาชนให้มากที่สุด ไม่ใช่เพื่อประโยชน์และความสุขสบายของบรรดา ส.ส. ส.ว. และ กมธ.”นายจรัสกล่าว
นายจรัส ยังระบุถึงกรณีที่ กมธ.จำนวน 26 คณะที่ไม่มอบข้อมูลการดูงานตาม พ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสารของทางราชการ ว่า เป็นเรื่องที่แปลกอย่างยิ่งสำหรับประเทศประชาธิปไตย ที่สถาบันรัฐสภาไม่ยอมเปิดเผยเรื่องการไปดูงานต่างประเทศ ทั้งๆ ที่ ไม่ใช่เรื่องลับหรือเรื่องเกี่ยวกับความมั่นคงของประเทศ ถ้าสื่อมวลชนและประชาชนทั่วไปไม่สามารถตรวจสอบรัฐสภา ส.ส. ส.ว. ได้ ก็จะไม่มีใครตรวจสอบได้ เพราะ ส.ส. ส.ว. ไม่ตรวจสอบกันเอง ยิ่งเมื่อทราบว่าประธานรัฐสภาคนปัจจุบันได้ยกเลิกมาตรการควบคุมตรวจสอบที่มีอยู่แต่เดิม ปล่อยให้กมธ.ดำเนินการในเรื่องนี้โดยอิสระ หรือเป็นรัฐสภาประชานิยมไปเรียบร้อยแล้ว ก็ยิ่งหมดหวัง
ทั้งนี้ สำหรับ กมธ.ทั้ง 26 คณะที่ไม่ส่งข้อมูลให้ตาม พ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสารนั้นได้มีการทำเรื่องอุทธรณ์ไปยังเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรอีกครั้งเพื่อขอข้อมูลดังกล่าว
จากข้อมูลข้างต้นแสดงให้เห็นอย่างชัดเจนว่าด้วยวิธีการและระเบียบในการเบิกจ่ายที่เป็นไปอย่างอิสระ ปราศจากการตรวจสอบที่เข้มแข็งของหน่วยงานที่กำกับดูแลทำให้ การใช้งบประมาณของสำนักเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร จำนวน 175 ล้านบาทต่อปี เพื่อการศึกษาดูงานของ กมธ.สามัญประจำสภาผู้แทนราษฎรในต่างประเทศส่วนใหญ่ เป็นไปอย่างไม่มีประสิทธิภาพ
นอกจากนี้หากใช้ผลการศึกษาดูงานเป็นตัวประเมินความสำเร็จในเรื่องการนำองค์ความรู้จากการดูงานมาพัฒนาประเทศนั้นยังถือว่าไม่เกิดผลตามที่ควรจะเป็น
จึงมีคำถามเกิดขึ้นว่าการดูงานในต่างประเทศของกมธ.ด้วยงบประมาณ 175 ล้านบาทยังมีควรจะมีอยู่อีกหรือไม่
ถึงเวลาแล้วหรือยังที่ประธานสภาผู้แทนราษฎร หรือ หน่วยงานซึ่งที่มีหน้าที่ดูแลโครงการการเดินทางศึกษาดูงานในต่างประเทศของกมธ. จะมีแนวทางหรือมาตรการจัดการในการขจัดปมปัญหาที่เกิดขึ้นอย่างจริงจัง
เพื่อไม่ให้ประชาชนผู้เสียภาษีต้องสิ้นหวังกับการใช้งบประมาณของสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร!
(กมธ.สวัสดิการสังคม พบชาวไทยที่ร้านอาหารไทย กรุงบูดาเปส สาธารณรัฐฮังการี)
---------------
ข้อมูลล้อมกรอบ
กลายเป็น “วัตรปฏิบัติ” ไปกันเสียแล้ว สำหรับการเดินทางไปศึกษาดูงานในต่างประเทศของคณะกรรมาธิการ (กมธ.) สามัญประจำสภาผู้แทนราษฎร ทั้ง 35 คณะ ระหว่างการปิดสมัยประชุมสภาผู้แทนราษฎรในทุกครั้ง
ใน 1 ปีงบประมาณ กมธ.จะได้รับการจัดสรรจากสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร 5 ล้านบาทต่อคณะ
โดย กมธ.จะเป็นผู้บริหารเงินงบประมาณทั้งหมดเอง ซึ่งส่วนใหญ่จะมีการแบ่งเงินออกเป็น 2 ส่วน
ส่วนแรกกันไว้ดูงานในประเทศแถบยุโรปที่จะต้องใช้งบประมาณจำนวน 3 ล้านบาทต่อ 1 ทริป ขณะที่ส่วนที่เหลืออีก 2 ล้านบาทจะถูกนำไปใช้ในการดูงานในประเทศแถบเอเซีย
ทั้งนี้ การเดินทางดูงานของ กมธ.นั้น บุคคลที่มีสิทธิใช้เงินงบประมาณได้ ดังนี้
1.กมธ.ซึ่งใน 1 คณะจะมี กมธ.ประมาณ 15 คน 2.ที่ปรึกษา กมธ. ซึ่งได้รับการคัดเลือกจากที่ประชุมกมธ.ให้ร่วมคณะเดินทางไปด้วย ประมาณ 2 คนต่อการเดินทางหนึ่งครั้ง และ 3.ข้าราชการประจำกมธ.ประมาณ 2 คนเพื่ออำนวยความสะดวกในการเดินทางและประสานงานให้ กมธ.
แต่หาก ส.ส.รายใด เป็น กมธ.มากกว่า 1 คณะ หรือเป็น กมธ. 2 คณะจะสามารถร่วมเดินทางไปดูงานได้ถึง 2 ครั้งต่อหนึ่งการปิดสมัยประชุม
สำหรับการเบิกจ่ายงบประมาณนั้นจะใช้ระเบียบกระทรวงการคลังว่าด้วยการเบิกค่าใช้จ่ายในการเดินทางไปราชการ (ฉบับที่ 2) พ.ศ.2554 ซึ่ง ส.ส.จะมีตำแหน่งเทียบเท่ากับข้าราชการผู้ดำรงตำแหน่งประเภทบริหารระดับสูง ตำแหน่งหัวหน้าส่วนราชการระดับกระทรวง หรือตำแหน่งระดับ 9
โดยอัตราเบี้ยเลี้ยงเดินทางไปราชการต่างประเทศชั่วคราวและค่าใช่จ่ายอื่น ในกรณีที่เบิกในลักษณะเหมาจ่ายนั้น จะสามารถเบิกได้ไม่เกิน 3,100 บาทต่อคน แต่ในกรณีที่ไม่ได้เลือกเบิกในลักษณะเหมาจ่ายให้เบิกค่าใช้จ่ายได้ดังนี้
1. ค่าอาหารและค่าเครื่องดื่ม รวมทั้งค่าภาษี และค่าบริการโรงแรม ภัตตาคาร หรือร้านค้าเรียกเก็บจากผู้เดินทางไปราชการ ทั้งนี้ ให้เบิกเท่าที่จ่ายจริงไม่เกินวันละ 4,500 บาทต่อคน
2. ค่าทำความสะอาดเสื้อผ้า สำหรับระยะเวลาที่เกิน 7 วัน ให้เบิกเท่าที่จ่ายจริงไม่เกินวันละ 500 บาทต่อคน
3. ค่าใช้สอยเบ็ดเตล็ด ให้เบิกในลักษณะเหมาจ่ายไม่เกินวันละ 500 บาทต่อคน
อัตราค่าเช่าที่พักจะแบ่งตามประเภทของประเทศที่เดินทางไปดูงาน โดยจะมีอัตราตั้งแต่ 4,400 -10,000 บาทต่อวัน แต่หากเป็นประเทศตามประเภท ง. ได้แก่ ญี่ปุ่น ฝรั่งเศส รัสเซีย สมาพันธรัฐสวิส และอิตาลี จะสามารถเบิกไม่เกิน 14,000 บาทต่อวัน ขณะที่ประเทศตามประเภท จ. อาทิ เบลเยียม สเปน เยอรมนี สหรัฐอเมริกา อังกฤษ ไอร์แลนด์เหนือ โปรตุเกส และสิงคโปร์ สามารถเบิกได้ไม่เกินวันละ 12,500 บาท
นอกจากนี้ ยังมีค่าแต่งตัวสำหรับผู้เดินทางไปราชการต่างประเทศชั่วคราวในลักษณะเหมาจ่ายในอัตรา 45,000 บาท และ 32,000 บาท ตามประเทศที่เดินทางไป ดังนั้น ในการเดินทางไปดูงานต่างประเทศ 1 ครั้ง ค่าใช้จ่ายจะอยู่ที่ประมาณ 150,000-200,000 บาทต่อราย
การดำเนินการทั้งหมด กมธ. จะใช้บริการของบริษัททัวร์เอกชน ซึ่งการว่าจ้างบริษัททัวร์เพื่อให้จัดโปรแกรมเดินทางไปดูงานต่างประเทศนั้นจะใช้บริษัททัวร์หน้าเดิมที่เคยว่าจ้างกันมาและได้รับการแนะนำจากกมธ.ในคณะ ทั้งนี้โครงการการศึกษาดูงานต่างประเทศจะต้องผ่านการอนุมัติจากประธานสภาผู้แทนราษฎรก่อน
ด้วยเงินงบประมาณจำนวนมาก จึงไม่แปลกที่การเดินทางดูงานในต่างประเทศทุกครั้งจะถูกจับตาและวิพากษ์วิจารณ์ถึงความเหมาะสมและความคุ้มค่าของเงินประมาณที่มาจากภาษีของประชาชนจะต้องสูญเสียไปเพื่อเป็นการป้องกันสภาผู้แทนราษฎรให้รอดพ้นจาก “ข้อครหา” ประมุขฝ่ายนิติบัญญัติหลายคนได้พยายามตั้ง “กฎเหล็ก” สำหรับ กมธ.ในการเดินทางไปดูงานต่างประเทศขึ้น แต่ความเคลื่อนไหวเกี่ยวกับเรื่องนี้ที่เห็นได้ชัดเจนมีเพียง 2 สมัยคือ
สมัยที่นายวันมูหะมัดนอร์ มะทา เป็นประธานสภาผู้แทนราษฎร มีการจัดทำแนวทางการปฏิบัติในการเดินทางไปศึกษาดูงาน ณ ต่างประเทศของ กมธ.สามัญ สภาผู้แทนราษฎรขึ้น
โดยกำหนดให้ประธาน กมธ.คณะต่างๆ ต้องจัดทำโครงการศึกษาดูงาน และเสนอให้ประธานสภาผู้แทนราษฎรพิจารณาอนุมัติ ไม่น้อยกว่า 30 วัน และแจ้งต่อกองคลังและพัสดุของสภาผู้แทนราษฎร ก่อนการเดินทางไม่น้อยกว่า 15 วัน และจำนวนคนที่ไปจะต้องมีจำนวนไม่น้อยกว่า 1 ใน 3 ของจำนวน กมธ. ทั้งหมด
ขณะที่เจ้าหน้าที่ กมธ. และคณะทำงาน อาทิ ที่ปรึกษา ผู้ชำนาญการ นักวิชาการ และเลขานุการประจำ กมธ. สามารถร่วมเดินทางไปด้วยอีกฝ่ายละ 2 ราย ที่ปรึกษาอื่นไม่เกิน 5 คน ส.ส. ที่ไม่ได้เป็น กมธ. ในคณะนั้นจำนวนไม่เกิน 3 คน โดยที่ปรึกษาอื่นต้องรับผิดชอบค่าใช้จ่ายเอง
เมื่อเดินทางกลับมา กมธ. จะต้องส่งเงินที่เหลือคืนพร้อมเคลียร์ค่าใช้จ่ายภายใน 15 วัน และส่งรายงานให้กับคณะกรรมการตรวจสอบภายใน 30 วันหลังจากการเดินทาง ส่วนวิธีปฏิบัติด้านการเงินอื่นใด ให้ถือปฏิบัติตามระเบียบของทางราชการโดยเคร่งครัด
และในสมัยของนายชัย ชิดชอบ ได้มีการเพิ่มเติมข้อกำหนดอีก 3 ข้อ ประกอบด้วย 1. ต้องมีหนังสือตอบรับอย่างเป็นทางการจากรัฐบาล หรือหน่วยงานราชการในประเทศนั้น 2. เงื่อนเวลาในการเดินทางจะต้องเดินทางหลังจากปิดสมัยประชุมไปแล้ว และจะต้องเดินทางกลับมาให้ทันประชุมสภาผู้แทนราษฎรในวันพุธและพฤหัสบดี และ 3. กมธ. ต้องมีการใช้งบประมาณอย่างประหยัด พร้อมกับการเสนอผลการศึกษาดูงานของกมธ.ต่อสภาผู้แทนราษฎร
นอกจากนี้ ยังมีการตั้งคณะกรรมการกลั่นกรองการเดินทางไปดูงานต่างประเทศของ กมธ.สามัญประจำสภาผู้แทนราษฎรขึ้น เพื่อดูแลการเดินทางของ กมธ. ให้เป็นไปตามระเบียบด้วย ซึ่งในช่วงเวลาดังกล่าวมีการตีกลับโครงการศึกษาดูงานของ กมธ. หลายคณะ เพื่อให้ไปดำเนินการจัดทำใหม่ตามระเบียบ จนเกิดความไม่พอใจขึ้นในบรรดาประธาน กมธ.
อย่างไรก็ตาม “ข้อกำหนด” ที่มีขึ้นเพื่อป้องกันการรั่วไหลของงบประมาณได้ถูกยกเลิกลงในสมัยที่ “สมศักดิ์ เกียรติสุรนนท์”ขึ้นเป็นประมุขในฝ่ายนิติบัญญัติ ทำให้การเดินทางในสมัยดังกล่าวกมธ.สามารถใช้วิจารณญาณได้อย่างเป็นอิสระ
จนนำไปสู่การตั้งฉายาสภาผู้แทนราษฎรในปี 2555 ว่า เป็นสภา “จองล้าง จ้องผลาญ”.
